Włócząc się po średniowiecznym pograniczu Nowej Marchii i Księstwa Pomorskieg - Rurka, średniowieczny trakt Droga Lota

W drodze z Lisiego Pola do Rurki prowadzi dobrze widoczny czerwony szlak.Warto tutaj poświęcić więcej czasu dla odwiedzenia obszaru byłej Komandorii Zakonu Templariuszy. Książe zachodniopomorski Barnim I podczas pobytu w Spandau (dzisiejsza zachodnia dzielnica Berlina) w dniu 28 grudnia 1235 roku nadał Ziemię Bańską Templariuszom. 

Szczęśliwa średniowieczna lokalizacja do czasów współczesnych uczyniła Rurkę jako miejsce pełne tajemniczości, nieodkrytej historii i domniemanych miejsc skrywających ukryte relikty zamierzchłej przeszłości. Akt nadania Barnima I z opisem obszaru nadanego Templariuszom i uzyskanych przez zakonników przywilejów znamy nie z oryginału lecz z nie datowanego potwierdzenia biskupa kamieńskiego Hermana von Gleichen żyjącego w latach 1251-1288. Dwór powstał na obszarze bagiennym, nizinnym, w dolinie rzeki Rurzycy. Obszar pierwotnego uposażenia obejmował do 15 tysięcy km kwadratowych. Curia (dwór) w Rurce nie był zamkiem obronnym lecz jak na owe czasy dobrze zorganizowanym gospodarstwem rolnym, hodowlanym. Budowle dworu komandorii wybudowane zostały na naturalnym, lekkim wzniesieniu terenu łąk oblanych bagiennymi rozlewiskami Rurzycy co stanowiło z całą pewnością formę obronną. Zabudowania templariuszy stanowiły zwarte skupione obiekty tworzące czworobok. Budowle zostały wykonane z kamienia polnego powszechnie używanego w tym czasie do budowli na terenie Pomorza. Od strony południowej wybudowano zachowaną do dnia dzisiejszego kaplicę, po przeciwnej północnej stronie znajdowała się reprezentacyjna budowla określana jako "wielka budowla". Pozostałe budynki pełniły funkcję gospodarczą m.in. owczarnia, spichlerze, stajnia, browar. Lokalizacja Komandorii przyczyniła się w roku 1371 do wyboru siedziby jako miejsca rokowań pokojowych. W roku 1373 w czasie lokalnego konfliktu Komandoria została splądrowana, spalona. Zrabowano hostię, uszkodzono chrzcielnicę. Granitowe trwałe mury oparły się całkowitemu zniszczeniu. Po dotkliwych stratach zdecydowano o przeniesieniu siedziby na wzniesienia położone na mokradłach w pobliżu Swobnicy.Obszar dawnego dworu zakonnego w Rurce w późniejszych czasach pełnił rolę folwarku joannickiego i kolejno świeckiego. W zachowanych dokumentach pojawia się informacja, że w XVIII wieku obiekt kaplicy pełnił funkcję spichlerza i gorzelni (XIX w.). Z tego okresu pochodzą dobudówki, obniżono konstrukcję dachu co jest widoczne na czarno białej fotografii. Po 1945 roku obszar wraz z zachowanymi zabudowaniami należał do Państwowych Gospodarstw Rolnych.

Romańska Kaplica

Jedyny zachowany obiekt Komandorii w Rurce przetrwał stulecia. Obiekt z zachowanymi i czytelnymi romańskimi motywami architektonicznymi składał się z nawy głównej pokrytej stropem drewnianym oraz  prezbiterium z unikatowym na Pomorzu  kamiennym sklepieniem. Półokrągłe kamienne sklepienia opierały się na granitowych wbudowanych w górnej części ściany wspornikach granitowych. Zdumiewa zachowana substancja architektoniczna. Mury kaplicy (prawdopodobnie również pozostałych obiektów zakonnych) wykonano w średniowiecznej technice opus emplectum. Skrupulatnie obrobione granitowe kwadry tworzą lico ściany zewnętrznej. Wnętrze muru zostało wypełnione odpadami kamiennymi, łamanymi kamieniami po czym zalano zaprawą wapienno piaskową. Granitowe kwadry mozolnie z wielką znajomością rzemiosła ciosane posłużyły do precyzyjnego wznoszenia budowli. Przypatrując się kaplicy można uchwycić wiele architektonicznych smaczków. Ościeża okienne wykonane z granitu. Narożniki zbudowane z ciosów prostopadłościennych precyzyjnie obrobionych zachwycają zachowanym do dzisiaj pierwotnym kształtem. Wzrok przyciąga portal północny kaplicy z zachowaną do dnia dzisiejszego warstwą zewnętrzną.

Badania archeologów z Torunia

Historyczny obszar został od sierpnia 1999 roku poddany mozolnym badaniom archeologów i studentów z Instytutu Archeologii i Etnologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Stopniowo dokonywano wielu znaczących odkryć m.in.cmentarza z pochówkami oraz znajdującymi się w pobliżu monetami. Podczas wieloletnich badań prowadzonych w miesiącach letnich zlokalizowano budynki zakonne, średniowieczny cmentarz z zachowanymi pochówkami. Podczas prowadzonych badań w pobliżu zachodniej ściany kaplicy po eksploaracji nawarstwień nowożytnych natrafiono na pas warstwy spalenizny zalegającej na fragmentach łamanych kamieni granitowych. Zachowany, widoczny układa i struktura wskazują na pozostałości spalonej budowli z drzewa. Wokół warstwy budowli z drewna znaleziono skorodowane przedmioty metalowe, ceramikę, fragmenty dzbanów datowane na XIV wiek. W tej warstwie odkopano przepaloną monetę pochodzący z drugiej połowy XIII wieku denar władców brandenburskich z dynastii Askańskiej. Również w pobliżu warstwy drewnianego obiektu oraz na obszarze przylegającym odsłonięto części średniowiecznego cmentarza. Zmarli byli chowani zgodnie z rytuałem chrześcijańskim w pozycji leżącej, głowy skierowane na zachód, ręce złożone na wysokości miednicy lub ułożone w zdłuż ciała. Cmentarzysko pochodzi z XIII - XIV wieku. Badania antropologiczne wykazały, że większość zmarłych to mężczyźni w wieku 40 -65 lat, kilkoro dzieci, kobieta. Badanie wskazuje na wiek kobiety około 35 lat, przy której odkryto kości płodu. 

Zakon Biednych Rycerzy Chrystusa

Zakon Templariuszy nazywany od imienia jerozolimskiej świątyni ubogimi rycerzami świątyni. Geneza powstania zakonu to dzieje wypraw krzyżowych. W wyniku zwycięstwa pierwszej krucjaty w roku 1099 powstało Królestwo Jerozolimskie. Obszary Ziemi Świętej stały się celem licznych pielgrzymek. Przybywający z Europy Zachodniej pielgrzymi stawali się ofiarami licznych ataków muzułmanów z egipskich i tureckich emiratów. Zdecydowaną reakcją na niebezpieczeństwo stało się powołanie zakonów rycerskich. Ówczesny władca jerozolimski Baldwin II wyraził zgodę aby siedziba zakonu zalazła się w pomieszczeniach skrzydła jerozolimskiej świątyni Salomona. Nazwa pochodzi od pierwotnej siedziby: Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona. Zawarte w nazwie ubóstwo symbolizuje herb zakonu: dwóch ubogich rycerzy jadących na jednym koniu. Charakterystycznymi ubiorami stały się rozpoznawalne białe płaszcze z ciemno czerwonymi krzyżami. Posiadłości zakonników na terenie Europy były głównym źródłem umożliwiającym utrzymywanie załóg w Ziemi Świętej. 

W dalszą drogę wyruszymy do Rurki i dalej w kierunku malowniczego Jeziora Leśnego i Kamiennego Jazu. W Kamiennym Jazie spróbuję odnaleźć drogę po której przemieszczały się oddziały Czarneckiego, wojska Napoleońskie, przyszła Imperatorowa Katarzyna II podróżująca do Sankt Petersburga. Trakt regularnego połączenia poczty Berlina i Królewca. Widoczny na mapach do 1945 roku jako Droga Lota (Loth Weg).

Źródła: Andrzej Łazowski,TajemnicaTemplariuszy, http://lazowski.szczecin.art.pl/rurka/ (dostęp 08.05.2015)., E. Rymar, Banie nad Tywą – Z dziejów Ziemi Bańsko – Swobnickiej, Pyrzyce 1999., Kwartalnik Gazeta Rycerska - Redagowany przez Zarząd Spółki Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych, http://www.gazetarycerska.pl/news.php (dostęp: 09.05.2015).

KLIKNIJ I PRZECZYTAJ POPRZEDNIE TEKSTY Z SERII "WŁÓCZĄC SIĘ PO ŚREDNIOWIECZNYM POGRANICZU NOWEJ MARCHII I KSIĘSTWA POMORSKIEGO"