W Wielki Piątek Kościół katolicki nie sprawuje mszy św. W świątyniach celebrowana jest liturgia Męki Pańskiej, trwa adoracja krzyża, któremu oddaje się cześć przez uklęknięcie. Jest to dzień postu ścisłego.
Liturgię powinno się sprawować około godziny 15:00, jeśli racje duszpasterskie nie przemawiają za późniejszą porą. Kapłan ubrany w szaty mszalne czerwonego koloru udaje się do ołtarza, po czym następuje prostracja i modlitwa (bez wezwania Módlmy się). Jeżeli w liturgii uczestniczą inni kapłani, zakładają oni strój chórowy oraz (w czasie Komunii) czerwone stuły. Liturgia rozpoczyna się w ciszy, procesją do ołtarza (w trakcie tej procesji nie niesie się krzyża, świec, itp.). Po dojściu do ołtarza następuje Prostracja.
Liturgia słowa
Pierwsze czytanie jest proroctwem Izajasza o mękach i cierpieniu Mesjasza (Iz 52,13-53,12 Przebity za nasze grzechy).
Psalm responsoryjny jest fragmentem Psalmu 31 z refrenem: Ojcze w Twe ręce składam Ducha Mego (Ps 31,2 i 6.12-13.15-16.17 i 25)
Drugie czytanie to przedstawienie śmierci na krzyżu jako zbawienia, dokonanego przez najwyższego Arcykapłana według autora Listu do Hebrajczyków (Hbr 4,14-16;5,7-9 Chrystus stał się sprawcą zbawienia dla wszystkich, którzy Go słuchają).
Śpiew przed Ewangelią ukazuje Chrystusa posłusznego do śmierci i wywyższonego na wieki (Flp 2,8-9).
Ewangelia to opis Męki Pańskiej według św. Jana czytanej lub śpiewanej z podziałem na role (J 18,1-19,42).
Modlitwa Powszechna, sięgająca starożytności chrześcijańskiej, jest modlitwą ludu Bożego. Modlitwę tę stanowi 10 wezwań, z których każde składa się ze wstępu, modlitwy w ciszy, oracji śpiewanej przez kapłana i aklamacji Amen, która jest wyrazem potwierdzenia ze strony ludu. Składa się z 10 wezwań: za Kościół Święty, za Papieża, za wszystkie stany Kościoła, za katechumenów, o jedność chrześcijan, za Żydów, za niewierzących w Chrystusa, za niewierzących w Boga, za rządzących państwami oraz za strapionych i cierpiących.
Adoracja Krzyża
Adoracja Krzyża jest uroczystym odsłonięciem krzyża (zakrytego najczęściej od V Niedzieli wielkiego postu). Kapłan dokonuje odsłonięcia w trzech etapach, za każdym razem śpiewając: Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło Zbawienie świata (Ecce lignum Crucis, in que salus mundi pependit), na co ludzie odpowiadają: Pójdźmy z pokłonem (Venite adoramus). Następnie wierni oddają cześć odsłoniętemu krzyżowi, np. poprzez pocałunek. W tym czasie śpiewa się improperia.
Komunia Święta
Obrzędy Komunii Świętej są pozbawione przekazania znaku pokoju. Komunia rozdawana jest z Hostii konsekrowanych w Wielki Czwartek. Liturgia Męki Pańskiej jest zatem odpowiednikiem bizantyjskiej Liturgii uprzednio uświęconych Darów. Podczas Komunii nakrywa się obrusem ołtarz oraz ustawia świece i mszał. Po Komunii wszystko zostaje zniesione. Liturgia kończy się modlitwą nad ludem, bez błogosławieństwa i rozesłania.
Procesja do Grobu Pańskiego
W Polsce i w niektórych krajach zgodnie z tradycją po modlitwie po Komunii przenosi się Najświętszy Sakrament do Grobu Pańskiego i wystawia do adoracji. W kaplicy Grobu Pańskiego powinien być ołtarz, choćby przenośny, i tabernakulum do przechowywania puszek z Najświętszym Sakramentem. Monstrancję nakrytą welonem można wystawić na ołtarzu lub na tronie, który powinien być umieszczony blisko ołtarza. Kapłan i posługujący, po krótkiej adoracji w ciszy udają się do zakrystii.
fot. archwium
